Πότε τελειώνουν τα Μνημόνια για την ΑΑΔΕ;

Η Ελλάδα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που έχει εκχωρήσει τον τομέα των δημόσιων εσόδων σε Ανεξάρτητη Αρχή, χωρίς δυνατότητα δημόσιου-πολιτικού ελέγχου, η οποία μόνο τυπικά λογοδοτεί στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής.

Το 2016, με το «πιστόλι» της τρόικας στον κρόταφο, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ανέθεσε το «πορτοφόλι» του ελληνικού κράτους, δηλαδή τα δημόσια έσοδα και τον έως τότε –και από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους– δημόσιο μηχανισμό είσπραξής τους σε Ανεξάρτητη Αρχή, την ΑΑΔΕ.

Ωστόσο, το «πιστόλι» των δανειστών έφυγε από τον κρόταφο το καλοκαίρι του 2018 με τη συμφωνία για έξοδο από τα μνημόνια, τον δε Αύγουστο του 2022 η χώρα εξήλθε και από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας. Διθυραμβικές ήταν τότε οι δηλώσεις των κυβερνητικών στελεχών και υπουργών για την επιστροφή στην «κανονικότητα» και για την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας σε όλα τα επίπεδα. Σε όλα, εκτός από ένα και… τόσο αμελητέο όσο η αυτονόητη εποπτεία του υπουργείου Οικονομικών στα δημόσια έσοδα!

Στον βαθύ μεταμνημονιακό χρόνο, το ζήτημα τίθεται πλέον επιτακτικά: θα φύγει το τελευταίο θεσμικό κατάλοιπο, ο τελευταίος μνημονιακός «λεκές» από το προφίλ της χώρας; Κι αν όχι, για ποιον λόγο; Μήπως η επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα» δεν είναι ούτε καν στο θεσμικό επίπεδο πλήρης;

Το πόσο επιτακτικό είναι το ζήτημα φαίνεται και από το γεγονός ότι τέτοιου τύπου ανεξαρτητοποιήσεις συναντά κανείς σε χώρες της Αφρικής, όπως η Ζάμπια, η Ουγκάντα και άλλες, αλλά ακόμη και εκεί, οι σχετικές αρχές δεν είναι πλήρως ανεξάρτητες αλλά ημιανεξάρτητες.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Zambia Revenue Authority, ο διευθύνων σύμβουλος διορίζεται από τον πρόεδρο, στο δε διοικητικό συμβούλιο μετέχουν ως μέλη ο γ.γ. του υπουργείου Οικονομικών, ο διοικητής της Τράπεζας της Ζάμπια, εκπρόσωπος της Ενωσης Νομικών της Ζάμπια, εκπρόσωπος της Ενωσης Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων, εκπρόσωπος της Ενωσης Ορκωτών Λογιστών και της Ενωσης Τραπεζών.

Η Ουγκάντα ήταν η πρώτη που εισήγαγε το μοντέλο της ημι-ανεξάρτητης αρχής για τα δημόσια έσοδα το 1992, ακολούθησε η Ζάμπια το 1994 και στη συνέχεια πολλές ακόμη αφρικανικές χώρες.

Μήπως ήρθε η ώρα να κλείσει αυτή η καθόλου τιμητική, έμπνευσης ΔΝΤ και παράδοσης… αφρικανικής, υπόθεση;

Η ανάθεση του φοροεισπρακτικού και φοροελεγκτικού μηχανισμού στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, ακριβώς επειδή δεν έγινε με όρους «κανονικότητας» και συνέχειας, συνδέθηκε με το μεγαλεπήβολο σχέδιο της συνολικής μεταρρύθμισης του φορολογικού μηχανισμού. Πρώτα –και ίσως πάνω– απ’ όλα, συνδέθηκε με τη μεγάλη, πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο τομέα του Δημοσίου, περικοπή προσωπικού.

Από περισσότερους από 16.000 υπαλλήλους την περίοδο προ της κρίσης, ο φοροεισπρακτικός-φοροελεγκτικός μηχανισμός είχε το 2021 μόλις 8.266 – μείωση 50%! Αυτή η «τσιγκουνιά» όταν αναφερόμαστε στον μηχανισμό που εξασφαλίζει τον δημόσιο κορβανά, που πλέον υπερβαίνει τα 60 δισ. ευρώ ετησίως, μόνο ακραία εκδοχή μνημονιακής ιδεοληψίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί.

Οταν όμως μειώνεται σε λίγα μόλις χρόνια το προσωπικό στο μισό, τότε καμία πραγματική μεταρρύθμιση στην υπηρεσία του πολίτη δεν είναι εφικτή. Η έλλειψη προσωπικού –και όχι κάποια λαμπρή μεταρρυθμιστική ιδέα– καθόρισε στη συνέχεια το άλλο σκέλος της «μεταρρύθμισης», που ήταν η υπερ-συγκέντρωση του φοροεισπρακτικού-φοροελεγκτικού μηχανισμού.

Στη συνέχεια, η υπερ-συγκέντρωση με όρους τραγικών ελλείψεων σε προσωπικό έφερε το… χάος και μετά ήρθε η ψηφιοποίηση. Η οποία, όπως εξηγήσαμε σε πρόσφατο άρθρο μας, έχει ολοκληρωθεί μόνο στο σκέλος της ηλεκτρονικής κατάθεσης αιτημάτων και εξυπηρέτησης των διαδικασιών.

Η πλήρης αυτοματοποίηση της όλης διαδικασίας, ώστε να ολοκληρώνεται αυτόματα σε όλη τη διαδρομή από την κατάθεση του αιτήματος μέχρι την απάντηση και την επίλυση του αιτήματος του πολίτη, θέλει χρόνο ακόμη. Στο μεταξύ στο ΚΕΒΕΙΣ εκκρεμούν πάνω από 100.000 αιτήματα πολιτών και από αυτά έχουν χρεωθεί σε υπαλλήλους μόνο τα 70.000. Υπάρχουν υπάλληλοι που χρεώνονται, γιατί κάποιος πρέπει να τα χρεωθεί, με πολλές εκατοντάδες αιτήματα!

Τα προβλήματα όμως δεν σταματούν εδώ. Για να αυτοματοποιηθεί πλήρως η διαδικασία (από την κατάθεση αιτήματος μέχρι την απάντηση-επίλυση) θα πρέπει να απλοποιηθεί και κωδικοποιηθεί σε μια σταθερή μορφή η φορολογική νομοθεσία – ώστε να είναι ψηφιοποιήσιμη. Ο βασικός λόγος που στρέφει τον κόσμο στην Εφορία δεν είναι το «μεσογειακό ταμπεραμέντο» που επιζητεί την άμεση επαφή με τη δημόσια υπηρεσία, αλλά θέλει να «βγάλει άκρη» χωρίς να καταφύγει στην υπηρεσία του λογιστή.

Ωστόσο, αλλεπάλληλες και χωρίς τέλος τροποποιήσεις του κώδικα φορολογικών διαδικασιών έχουν δημιουργήσει ένα τόσο περίπλοκο και διαρκώς μεταβαλλόμενο σύστημα που «ζορίζει» τους πάντες (εφοριακούς, φορολογούμενους, λογιστές) και τον ερώτημα είναι: Μπορεί αυτό το περίπλοκο σύστημα να αποτυπωθεί ψηφιακά; Προτού λοιπόν καταφύγει στο λογιστικό γραφείο, ο πολίτης καταφεύγει στην Εφορία.

Οι Ανεξάρτητες Αρχές συνήθως εποπτεύουν/ελέγχουν έναν τομέα της οικονομίας. Στην περίπτωση της ΑΑΔΕ το πρόβλημα είναι ανάποδο: Ποιος εποπτεύει την Ανεξάρτητη Αρχή; Η ΑΑΔΕ λογοδοτεί μόνο στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής. Και λογοδοτεί, σημαίνει ότι ο επικεφαλής της παρουσιάζει μία φορά τον χρόνο την έκθεσή της, απαντά σε ερωτήσεις βουλευτών της επιτροπής, ακούει τις προτάσεις τους και επιφυλάσσεται να τις εξετάσει! Δεν υφίσταται ούτε διοικητικού χαρακτήρα εποπτεία ούτε τακτικό κοινοβουλευτικό έλεγχο. Είναι… αυτεξούσια!

Παρ’ όλα αυτά, μόλις χθες ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης μίλησε εξ ονόματος της ΑΑΔΕ και εξήγγειλε:

1. Τη «μεταφορά» του τηλεφωνικού κέντρου 1555 του υπ. Εργασίας και του ΕΦΚΑ στην… ΑΑΔΕ, ώστε να δίνονται τηλεφωνικά απαντήσεις σε ερωτήματα των φορολογουμένων.

2. Νέα εφαρμογή στο κινητό όπου κάθε πολίτης θα βλέπει το φορολογικό του ημερολόγιο και μια σειρά από άλλες υπηρεσίες της ΑΑΔΕ.

3. Νέα ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ, πιο χρηστική για τους φορολογούμενους και τους λογιστές.

4. Δημιουργία νέων, πρότυπων τοπικών υπηρεσιών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη για την εξυπηρέτηση των πολιτών.

5. Επέκταση της προσυμπλήρωσης των φορολογικών δηλώσεων.

6. Δημιουργία chatbox, που με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης «θα δίνει απαντήσεις σε μια σειρά από ζητήματα» – με αδιευκρίνιστο αν τα «ζητήματα» αυτά αφορούν τη φοροείσπραξη και τον φοροέλεγχο (οπότε το υπουργείο μπαίνει στα χωράφια της ΑΑΔΕ), τη χάραξη φορολογικής πολιτικής (που αυτή παραμένει, ακόμη, στο κράτος) ή την εξυπηρέτηση των φορολογούμενων.

Παρατηρείται έτσι το φαινόμενο, από τη μια, το υπουργείο να μπαίνει, «ατύπως», στα «χωράφια» της ΑΑΔΕ και από την άλλη, ο επικεφαλής της ΑΑΔΕ κ. Πιτσιλής μιλάει σε εκδηλώσεις και για ζητήματα φορολογικής πολιτικής (μπαίνοντας στα «χωράφια» του υπουργείου Οικονομικών).

Τελικά, ποιο είναι το «point» με την ανάθεση της φοροείσπραξης και του φοροελέγχου σε Ανεξάρτητη και εκτός κάθε ουσιαστικής διοικητικής εποπτείας και κοινοβουλευτικού ελέγχου Αρχή; Και κυρίως: Γιατί παραμένει στο διηνεκές και σε βαθύ μεταμνημονιακό χρόνο;

ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ.