Ονειρευόμενοι μια κοινωνία όπου ο φεμινισμός θα είναι λειτουργικά αχρείαστος, ξαναδιαβάζουμε από το «Δεύτερο Φύλο» της Σιμόν Ντε Μποβουάρ διαχρονικά ερωτήματα κι απαντήσεις στο μεγάλο θέμα Γυναίκα.
Τι καθορίζει άραγε μια γυναίκα; «Οπωσδήποτε η γυναίκα είναι, όπως κι ο άνδρας, ανθρώπινο πλάσμα: όμως μια τέτοια πρόταση είναι πολύ αφηρημένη. Είναι γεγονός ότι κάθε συγκεκριμένο πλάσμα έχει πάντα μια ιδιαίτερη θέση». Και ποια είναι διαχρονικά η θέση της γυναίκας θα λέγαμε εμείς; Είν΄ η ανθρωπότητα αρσενική μας λένε ακόμη τα σημάδια. Αν ο άντρας καθορίζει, όπως δέχεται η Ντε Μποβουάρ, τη γυναίκα όχι καθαυτή αλλά σε αναφορά προς εκείνον, πώς γεννήθηκε αυτή η υποταγή; «Οι γυναίκες είναι γυναίκες από τη φυσιολογική τους δομή. Από την αρχή της ιστορίας είναι υποταγμένες στους άντρες. Η εξάρτηση τους δεν είναι συνέπεια ενός γεγονότος, ούτε μια εξέλιξη, δεν είναι κάτι που συνέβη». Έτσι, ενώ μια κατάσταση που δημιουργήθηκε από ένα ιστορικό γεγονός μια δεδομένη στιγμή μπορεί να ανατραπεί σε άλλο χρόνο (οι προλετάριοι εξεγείρονται, οι μαύροι πολεμούν για την ελευθερία τους), αντίθετα μια φυσική κατάσταση αντιστέκεται στην αλλαγή.
Μπορούν οι γυναίκες, με την ιδιότητα αυτή, να συνασπισθούν και να εναντιωθούν ; Με δυσκολίες. «Ο λόγος είναι ότι δεν διαθέτουν τις συγκεκριμένες ιδιότητες να σχηματίζουν μια ενότητα που θα τοποθετήσει τον εαυτό της αντιτιθέμενη. Δεν διαθέτουν δικό τους παρελθόν, ιστορία, θρησκεία και δεν έχουν σαν τους προλετάριους μια ενότητα εργασίας και ενδιαφερόντων». Και συνεχίζει η Ντε Μποβουάρ πως οι γυναίκες «Ζούνε κατεσπαρμένες ανάμεσα στους άντρες, συνδεδεμένες εξ αιτίας της κατοικίας, της εργασίας, των οικονομικών συμφερόντων, της κοινωνικής τους θέσης με ορισμένους άνδρες – τον πατέρα ή το σύζυγο- πιο στενά από ό,τι με τις άλλες γυναίκες».
Και πώς θα καταφέρει μια γυναίκα να εξαφανίσει τους άντρες που την καθιστούν αντικείμενο κατά τον αυτοκαθορισμό των ίδιων ως υποκειμένων; Υπάρχουν κοινωνικές δομές που συγκρατούν τις γυναίκες από το να εναντιωθούν, όταν κι εφόσον πρέπει, στους άνδρες; «Το ζεύγος είναι μια θεμελιακή ενότητα, τα δυο μισά της οποίας είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους. Κανένας διαχωρισμός της κοινωνίας κατά φύλα δεν είναι δυνατός». Με αυτό το δεδομένο, είναι ποτέ δυνατό να απολέσουν αυτοβούλως οι άνδρες το προνόμιο να είναι βασιλιάδες της πλάσης; «Αυτοί που δημιούργησαν και συγκέντρωσαν τους νόμους, όντας άνδρες, ευνόησαν το δικό τους φύλο και οι νομοδιδάσκαλοι μετέτρεψαν τους νόμους σε αρχές» γράφει ο Πουλαίν ντε λα Μπαρ. «Ό,τι έχει γραφτεί από τους άνδρες για τις γυναίκες πρέπει να θεωρηθεί ύποπτο, γιατί είναι ταυτόχρονα δικαστές και διάδικοι».
Έτσι επικράτησε, έτσι βόλευε τους άνδρες. Και τόσοι αγώνες των γυναικών ώστε να αποδείξουν ότι είναι ίσες ή ακόμη κι ανώτερες από τους άνδρες, θέλοντας να προσδιορισθούν δυαδικά : από τη μια αυτές, από την άλλη οι άντρες; Μήπως η πραγματική εξίσωση των γυναικών με τους άνδρες πρέπει να στηριχθεί στην αρχική, λιτή θέση πως η γυναίκα είναι ένα ανθρώπινο πλάσμα όπως ο άνδρας. Με αυτήν την παραδοχή μία προηγμένη κοινωνία θα δεχόταν πως η αποκατάσταση της γυναίκας είναι η αποκατάσταση κάθε πλάσματος που τελεί σε δυσμενή θέση λόγω ενός καταπιεστή που δεν εγκαταλείπει τα προνόμια που απέκτησε σε βάρος του καταπιεσμένου.
Κάθε λύση στη διακριτική μεταχείριση των γυναικών, όπως στη διακριτική μεταχείριση των μαύρων, των αλλόθρησκων, των αλλοεθνών, των προλετάριων και κάθε είδους μεινεκτούντων πλασμάτων είναι, πρωτίστως, πολιτική, στη συνέχεια, κοινωνική και, τέλος, προσωπική, με αυτήν την σειρά. Δικαιότεροι νόμοι, προοδευτικότερες κοινωνίες, καλύτεροι πατεράδες και σύντροφοι.
Μέχρι, ωστόσο, να αλλάξουμε όλοι δέρμα και να γίνουμε ίσοι, δικαιότεροι, δημοκρατικότεροι, ας στεκόμαστε συνειδητά και με αισχύνη δίπλα σε όσες γυναίκες βιώνουν την υποτίμηση λόγω του φύλου τους, κακοποιούνται ως αντικείμενα με κάθε τρόπο και κλαίνε βουβά, όχι από νάζι και σκέρτσο κατά το στερεότυπο των επικριτών τους, αλλά από πραγματική απόγνωση.
Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 2022
