Η Tεχνολογία Blockchain στη Φορολογία: Δυνατότητες και Προκλήσεις!

Η Tεχνολογία Blockchain στη Φορολογία: Δυνατότητες και Προκλήσεις

Κωνσταντίνου Ζιάβρα, Οικονομολόγου (Μ.Β.Α.) Νικόλαου Αστρουλάκη, Οικονομολόγου (Ph.D)

Η Τεχνολογία Blockchain

Η τεχνολογία blockchain (αλυσίδα μπλοκ) αφορά ένα ψηφιακό καθολικό για την καταγραφή και μεταφορά δεδομένων με ασφαλή, διαφανή και αμετάβλητο τρόπο. Τεχνικά, κάθε νέο μπλοκ δεδομένων της αλυσίδας συνδέεται με το προηγούμενο block μέσω ενός μοναδικού κρυπτογραφικού αποτυπώματος (hash). Όταν δημιουργηθεί ένα νέο μπλοκ, γίνεται γνωστό σε όλους τους κόμβους του συγκεκριμένου δικτύου blockchain λαμβάνοντας εγκυρότητα και καταγραφή στο blockchain. Tο πιο γνωστό δημόσιο - αποκεντρωμένο blockchain είναι αυτό του Bitcoin (Nakamoto, 2008). Πέρα από τη σύνδεσή της με το Bitcoin, η τεχνολογία blockchain αναδεικνύεται ως μια καινοτόμος λύση που βρίσκει εφαρμογή σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης και της φορολογίας.

Blockchain και Φορολογικές Δικαιοδοσίες

Οι κυβερνήσεις και οι φορολογικές αρχές παγκοσμίως διερευνούν πώς η τεχνολογία blockchain μπορεί να αξιοποιηθεί για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της διαφάνειας στη διαχείριση των φορολογικών διαδικασιών. Οι εφαρμογές blockchain στον φορολογικό τομέα περιλαμβάνουν την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τη μείωση της γραφειοκρατίας και την ενίσχυση της εξυπηρέτησης των φορολογουμένων . Με την τεχνολογία blockchain, οι φορολογικές συναλλαγές μπορούν να παρακολουθούνται σε πραγματικό χρόνο, διευκολύνοντας τη συλλογή και τη διαχείριση δεδομένων, ενισχύοντας ταυτόχρονα την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Κάποιες φορολογικές διοικήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει πιλοτικά προγράμματα και εφαρμογές της τεχνολογίας blockchain στα φορολογικά τους συστήματα. Για παράδειγμα, το σύστημα "Blockchain Invoice" στην πόλη Shenzhen της Κίνας έχει συμβάλει στην καταπολέμηση της φορολογικής απάτης και στη βελτίωση της αποδοτικότητας του φορολογικού συστήματος. Στη Φινλανδία, η Φορολογική Διοίκηση ξεκίνησε να συνεργάζεται με τράπεζες για την ανάπτυξη ενός συστήματος βασισμένου σε blockchain, με σκοπό την παρακολούθηση των φόρων που επιβάλλονται στις συναλλαγές ακινήτων (Collosa, 2021). Στη Σουηδία, το blockchain δοκιμάζεται για την ψηφιοποίηση αποδείξεων, τη διαχείριση φόρου εισοδήματος και τη διευκόλυνση του εκτελωνισμού και των δασμών (Collosa, 2021).

Πλεονεκτήματα από τη χρήση της τεχνολογίας Blockchain στη φορολογία

Η τεχνολογία blockchain μπορεί να λειτουργήσει επωφελώς στο πεδίο της φορολογίας, λόγω των κάτωθι ιδιοτήτων:

Διαφάνεια και Ιχνηλασιμότητα: Η τεχνολογία blockchain προσφέρει πλήρη διαφάνεια στις συναλλαγές, καθώς κάθε συναλλαγή καταγράφεται μόνιμα και αναλλοίωτα, μειώνοντας τον κίνδυνο απώλειας ή αλλοίωσης δεδομένων. Μέσω του μοντέλου Τριπλής Εγγραφής (Triple Entry Accounting), μπορεί να ενισχυθεί η διαφάνεια και η εμπιστοσύνη στις φορολογικές διαδικασίες (Kitsantas & Chytis, 2022).

Ασφάλεια: Η αποκεντρωμένη φύση και η κρυπτογράφηση καθιστούν το blockchain εξαιρετικά ασφαλές και ανθεκτικό σε παραποιήσεις, μειώνοντας τις πιθανότητες απάτης.

Μείωση Κόστους και Ταχύτητας: Η χρήση της τεχνολογίας blockchain μειώνει το διοικητικό κόστος αυτοματοποιώντας τις φορολογικές λειτουργίες και εξοικονομώντας πόρους για τις φορολογικές αρχές και τους πολίτες.

Μείωση Γραφειοκρατίας: Μέσω της τεχνολογίας blockchain μειώνεται η περιττή γραφειοκρατία, διευκολύνοντας τόσο τους φορολογούμενους όσο και το προσωπικό των φορολογικών αρχών.

Η αξιοποίηση της Τεχνολογίας Blockchain για την αντιμετώπιση της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μετατόπισης των κερδών

Η τεχνολογία blockchain, λόγω των ιδιοτήτων της – αμεταβλητότητα και διαφάνεια –μπορεί να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση του προβλήματος της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μετατόπισης των κερδών (Base Erosion and Profit Shifting -BEPS), το οποίο αποτελεί ένα σημαντικό διεθνές πρόβλημα, το οποίο ο ΟΟΣΑ έχει αναγνωρίσει ως σοβαρή πρόκληση για τα φορολογικά συστήματα (OECD, 2013), καθώς στερεί σημαντικά έσοδα από τις κυβερνήσεις.

Πιο συγκεκριμένα, η καταγραφή των ενδοομιλικών συναλλαγών σε blockchain επιτρέπει τον έλεγχο ότι οι συναλλαγές αυτές πραγματοποιούνται με όρους αγοράς, καθώς το σύστημα παρέχει διαφάνεια και δυνατότητα παρακολούθησης από τις φορολογικές αρχές και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Αυτό μπορεί να συμβάλλει στην αποτροπή καταχρηστικών πρακτικών και να περιορίσει τις παρατυπίες στις συναλλαγές μεταξύ συνδεδεμένων μερών. Η χρήση του blockchain για την παρακολούθηση ενδοομιλικών συναλλαγών μπορεί να βελτιώσει τη διαφάνεια και να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με τις φορολογικές ρυθμίσεις.

Επίσης, η καταγραφή των δεδομένων των συμφωνιών προέγκρισης των μεθοδολογιών ενδοομιλικής τιμολόγησης (Advance Pricing Agreement - APAs), με αμετάβλητο τρόπο σε blockchain, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο παρατυπιών και να διευκολύνει τον έλεγχο της συμμόρφωσης με τα κριτήρια που έχουν καθοριστεί στις APAs, ενισχύοντας την αξιοπιστία και τη διαφάνεια.

Ζητήματα προς επίλυση

Αν και η τεχνολογία blockchain προσφέρει σημαντικές δυνατότητες, η επιτυχημένη εφαρμογή της στον φορολογικό τομέα απαιτεί προσεκτική αντιμετώπιση λαμβάνοντας υπόψη ζητήματα όπως:

Το νομοθετικό πλαίσιο: Απαιτείται η δημιουργία νέων νομικών πλαισίων και κανονισμών για την αποτελεσματική και ασφαλή χρήση της.

Η διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων : Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας blockchain στα υφιστάμενα πληροφοριακά φορολογικά συστήματα παρουσιάζει προκλήσεις διαλειτουργικότητας, δεδομένου ότι αυτά δεν έχουν σχεδιαστεί για αποκεντρωμένες τεχνολογίες.

Η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων: Η αυξημένη διαφάνεια του blockchain ενδέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις στέκεται αντιπαραθετικά στις απαιτήσεις προστασίας δεδομένων, γεγονός που απαιτεί ειδικές πολιτικές διαχείρισης .

Συμπεράσματα

Η τεχνολογία blockchain προσφέρει σημαντικές δυνατότητες για τη βελτίωση των διαδικασιών που συνδέονται με τη φορολογική συμμόρφωση, μέσω της διαφάνειας, της ασφάλειας και της αύξησης της αποδοτικότητας των φορολογικών μηχανισμών. Ειδικότερα, η προοπτική αξιοποίηση της εν λόγω τεχνολογίας για την αντιμετώπιση της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μετατόπισης των κερδών (BEPS) διαφαίνεται αρκετά ελπιδοφόρα. Ωστόσο, για την επιτυχημένη εφαρμογή της απαιτούνται νομοθετικές προσαρμογές και ο απαραίτητος τεχνολογικός εκσυγχρονισμός.

Αναφορές

- Collosa, A. (2021) Blockchain in Tax Administrations. CIAT.
- Kitsantas, T., & Chytis, E. (2022). Blockchain Technology as an Ecosystem: Trends and Perspectives in Accounting and Management. Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research, 17(3), 1143-1161.
- Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System.
- OECD (2013). Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting. Paris: OECD Publishing.