Πολλά μέσα ενημέρωσης θα αναφέρουν σήμερα τη 16η επέτειο της τρομοκρατικής επίθεσης στη Νέα Υόρκη στις 11 Σεπτέμβρη 2001. Όμως πολύ λίγα θα αναφερθούν στην 11η Σεπτέμβρη του 1973, την ημέρα που σηματοδότησε την αρχή μιας θηριωδίας με πολύ περισσότερα θύματα από αυτά της 11ης Σεπτέμβρη 2001: της φασιστικής τρομοκρατίας και δημοκτονίας του λαού της Χιλής που διάρκεσε 17 χρόνια
του Μιχάλη Γιαννεσκή (Πηγή: ThePressProject)
Η άλλη 11η Σεπτέμβρη
Το στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον της κυβέρνησης του προέδρου Σαλβαντόρ Αλιέντε στις 11 Σεπτέμβρη 1973 αιματοκύλισε την Χιλή. Τα θύματα την πρώτη ημέρα του πραξικοπήματος ήταν περίπου 100, πολύ λιγότερα από τα περίπου 3.000 άτομα που πέθαναν στην τρομοκρατική επίθεση στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο, η απάνθρωπη χούντα της Χιλής, μέσω μίας βάναυσης δικτατορίας, προέβηκε σε διαφορετικού είδους τρομοκρατία: τη συστηματική δημοκτονία χιλιάδων ατόμων, πολλά από τα οποία υποβλήθηκαν σε φρικτά βασανιστήρια προτού πεθάνουν.
Οι νεκροί της Χιλιανής τρομοκρατίας αριθμούν χιλιάδες. Το 2011 η κυβέρνηση της Χιλής αναγνώρισε επίσημα ότι οι νεκροί ή εξαφανισμένοι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ανέρχονται σε 3.065 και οι επιζήσαντες βασανισμένοι ή φυλακισμένοι σε 37.000. Εν τούτοις, ο αριθμός των νεκρών που έχει υπολογιστεί από μη κυβερνητικές πηγές είναι πολύ μεγαλύτερος. Οι New York Times ανέφεραν τον Απρίλιο του 1975, μόλις 18 μήνες μετά το πραξικόπημα, ότι οι νεκροί ήταν τουλάχιστον 4.000 και ίσως έφταναν τους 18.000. Ο καθηγητής Rudolph Rummel του πανεπιστημίου της Χαβάης υπολόγισε τον αριθμό των νεκρών σε τουλάχιστον 10.000, και ότι μπορεί να έφτασαν και τους 30.000, αν συμπεριληφθούν όσοι εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1973-1990).
Εξαφανίζοντας τα ίχνη των θηριωδιών
Οι υπολογισμοί του αριθμού των νεκρών διαφέρουν πολύ, διότι η Χιλιανή χούντα έλαβε μέτρα να καλύψει τις ακρότητες της, εξαφανίζοντας πολλά από τα θύματά της. Το 2001 ο τότε πρόεδρος της Χιλής, Ricardo Lagos, ανέφερε σε ομιλία του στην τηλεόραση φρικιαστικές λεπτομέρειες για την εξαφάνιση 180 ατόμων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Η Χιλιανή εφημερίδα Nacion ανέφερε το 2003 ότι η χούντα είχε ρίξει περίπου 120 πτώματα από ελικόπτερα στον Ειρηνικό ωκεανό, δεμένα σε σιδηροδρομικές ράγες για να βυθιστούν. Οι σκελετοί 13 ατόμων βρέθηκαν το 2014 κατά τη διάρκεια εκσκαφών για έργα ύδρευσης στην τοποθεσία του κέντρου βασανιστηρίων Tejas Verdes. Νέα στοιχεία έρχονται στο φως συνέχεια, όπως η χρήση δυναμίτη από τους εκτελεστές της χούντας, ώστε τα πτώματα των δολοφονηθέντων να μην είναι αναγνωρίσιμα.
Όταν οι αντίπαλοι της χούντας ήταν διεθνώς διάσημοι, όπως ο νομπελίστας ποιητής Πάμπλο Νερούντα, διαφορετικές μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν για την εξόντωσή τους. Ο Νερούντα πέθανε 12 μέρες μετά το πραξικόπημα και ο καρκίνος του προστάτη από τον οποίο έπασχε αναφέρθηκε τότε ως η αιτία του θανάτου του. Όμως αναλύσεις της σορού του από ισπανικό εργαστήριο τον Ιούνιο 2015 έδειξαν ότι μάλλον είχε δηλητηριαστεί.
Ανάμεσα στα θύματα της φασιστικής τρομοκρατίας συγκαταλέγεται και η οικογένεια της σημερινής προέδρου της Χιλής Michelle Bachelet: ο πατέρας της πέθανε από τα βασανιστήρια της χούντας του Πινοσέτ, ενώ η ίδια και η μητέρα της βασανίστηκαν αλλά επέζησαν.
«Καπιταλισμός με δολοφονία»
Ο απώτερος σκοπός αυτών των θηριωδιών και ο κύριος στόχος του πραξικοπήματος ήταν η επιβολή μίας νεοφιλελεύθερης πολιτικής στη Χιλή, υποστηριζόμενης από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον. Δύο χρόνια μετά το πραξικόπημα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέραλντ Φορντ και ο διευθυντής της CIA παραδέχτηκαν ότι η CIA συνέβαλε άμεσα στη πτώση του Αλιέντε.
Οι νεοφιλελεύθεροι Αμερικανοί οικονομολόγοι γνωστοί ως «Chicago Boys» προσλήφθηκαν από τη χούντα ως σύμβουλοι οικονομικής πολιτικής. Σε ένα μικρό χρονικό διάστημα επιβλήθηκε η γνωστή «συνταγή»: κατάργηση συνδικάτων και εργατικών δικαιωμάτων, ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών, αλλαγή των διοικήσεων των πανεπιστημίων, και χειραγώγηση του δικαστικού τομέα και των μέσων ενημέρωσης. Μία συνταγή η οποία έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα: μέσα σε 2 χρόνια η ανεργία τριπλασιάστηκε και το ένα πέμπτο του πληθυσμού οδηγήθηκε σε ακραία φτώχεια.
Η δικτατορία του Πινοσέτ δεν ήταν απλά μια νεοφιλελεύθερη παρέμβαση: τα φασιστικά διαπιστευτήρια της χούντας της Χιλής είναι αναμφισβήτητα. Ένας πρώην αξιωματικός των ναζιστικών S.S. ο οποίος είχε επιβλέψει την εξόντωση χιλιάδων Εβραίων στους θαλάμους των αερίων, ο Walter Rauff, στρατολογήθηκε ως σύμβουλος της DINA, της μυστικής αστυνομίας της Χιλής. Πρώην μέλη του φασιστικού κόμματος της Χιλής έγιναν πολιτικοί και οικονομικοί σύμβουλοι της χούντας. Η Χιλιανή δικτατορία επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά τον ορισμό του φασισμού που έχει εκφράσει ο Αμερικανός συγγραφέας Upton Sinclair, ότι «ο φασισμός είναι καπιταλισμός με δολοφονία».
Μια χώρα σαν την Ελλάδα, έχοντας υποστεί την βαρβαρότητα της χούντας του 1967-1974, και τη μακροχρόνια επιβολή καταστροφικών πολιτικών λιτότητας παρόμοιων με αυτών στη Χιλή, οφείλει να μη ξεχάσει τη μαύρη επέτειο της 11ης Σεπτέμβρη 1973, και να δείξει ότι ένας λαός με παρόμοιες εμπειρίες δεν λησμονεί την απάνθρωπη βαρβαρότητα του φασισμού, στη χώρα του και αλλού. Η μνήμη της φασιστικής τρομοκρατίας δεν πρέπει να εξαλειφθεί, ιδιαίτερα ενόσω νοσταλγοί της χούντας κυκλοφορούν ακόμα ανάμεσά μας.
