Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ*
Στις 22 Αυγούστου οι υπουργοί κ.κ.Στουρνάρας και Μανιτάκης πανηγύρισαν τη συμφωνία τους για τη μείωση του προσωπικού του Δημοσίου με μια κοινή δήλωση:
«Δεν μείναμε στις λέξεις που μας χωρίζουν, αλλά στις διαδικασίες που μας ενώνουν». Για να μην τους χωρίζουν πια οι λέξεις, αποκτήσαμε καινούργιες, οργουελικής διπλολαλιάς, όπως «εφεδρεία», «προσυνταξιοδοτική διαθεσιμότητα», «κινητικότητα», που σημαίνουν όλες ένα πράγμα: «απόλυση με φερετζέ», κατά τη γλαφυρή διατύπωση του συναδέλφου Α. Καζάκου.
Για να τις αποδεχθεί δε η κοινή γνώμη, στήθηκε μια υποδειγματική γκεμπελική εκστρατεία, βασισμένη σε μια σειρά από ψέματα. Η δικαιολογημένα κακή εικόνα που έχουμε όλοι μας, από το γενικότερο ξεχαρβάλωμα της διοικητικής μηχανής από τον παλαιοκομματισμό, διευκολύνει ιδιαίτερα την άκριτη υποδοχή των ψεμάτων αυτών.
Ψέμα 1ο: το κράτος είναι μεγάλο και πρέπει να μειωθεί.
Το ελληνικό Δημόσιο δεν πάσχει από υπερτροφία, εφ' όσον τόσο από πλευράς υπαλλήλων όσο και από πλευράς μισθολογικής δαπάνης βρίσκεται περίπου στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αντιθέτως, πάσχει από ανισοκατανομή των ανθρώπινων πόρων, κυρίως λόγω των συνεχών πελατειακών πρακτικών του παλαιοκομματισμού, δηλαδή από υπερπληθυσμό στις «ευγενείς» θέσεις και υποστελέχωση των κοινωνικών και ελεγκτικών υπηρεσιών. Εάν η μείωση που επιβάλλουν τα Μνημόνια, ίση με το 22% του υπηρετούντος προσωπικού, υλοποιηθεί, τότε οι δημόσιες δαπάνες θα μειωθούν σε ποσοστό γύρω στο 9% του ΑΕΠ, μικρότερο και από τις χαμηλότερες δαπάνες των χωρών του ΟΟΣΑ.
Ψέμα 2ο: οι διαφόρου τύπου εφεδρείες εξορθολογίζουν το Δημόσιο.
Η δημόσια θέση δεν υπάρχει για χάρη του δημοσίου υπαλλήλου, αλλά ο δημόσιος υπάλληλος κατέχει θέση που πρέπει να εξυπηρετεί κάποιο σκοπό δημοσίου συμφέροντος. Συνεπώς, η προφανής λύση για τον εξορθολογισμό της διοίκησης είναι να γίνει εξ αρχής καταγραφή των πραγματικών αναγκών της. Στη συνέχεια, να αναμορφωθούν οι οργανωτικές δομές, ώστε να υπηρετούν πράγματι τις ανάγκες αυτές -και μόνο τότε, έπειτα από αξιολόγηση που θα είναι τίμια και ουσιαστική, να κατανεμηθούν οι υπάλληλοι στις θέσεις στις οποίες θα είναι χρήσιμοι, ανάλογα με τα προσόντα τους.
Μέχρι σήμερα και οι τρεις «εφεδρείες» των νόμων 3986/2011, 4024/2011, 4093/2012 έκαναν ακριβώς τα αντίθετα: επέβαλαν οριζόντιες περικοπές, σε όλες τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα, ανεξαρτήτως εάν αυτές παρουσιάζουν λειτουργικά και οργανικά κενά ή πλεονάζον προσωπικό. Για το λόγο αυτό η πρώτη εφεδρεία που εφαρμόστηκε κρίθηκε ήδη από το Συμβούλιο της Επικρατείας αντισυνταγματική. (Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαρρέουν πριν από την επίσημη δημοσίευση της απόφασης, κατά απαράδεκτη πρακτική που διαιωνίζεται.)
Ψέμα 3ο: αντισυνταγματική είναι μόνον η διαθεσιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, όχι όσων εργάζονται στο Δημόσιο με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου δημοσίου δικαίου.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αρμοδιότητα να κρίνει επί της συνταγματικότητας των μέτρων που αφορούν μόνο τους δημοσίους υπαλλήλους, για το λόγο αυτό και φέρεται να απέρριψε την αίτηση ακύρωσης της ΑΔΕΔΥ ως προς το σκέλος της που αναφερόταν στο προσωπικό με σχέση ιδιωτικού δικαίου. Αυτό δεν σημαίνει ότι η διαθεσιμότητα είναι συνταγματική για τους εργαζομένους αυτούς. Το αντίθετο, πληθαίνουν συνεχώς οι αποφάσεις των αρμόδιων πολιτικών δικαστηρίων που κρίνουν αντισυνταγματικό το μέτρο και για τους τελευταίους.
Ψέμα 4ο: η τελευταία εφεδρεία («διαθεσιμότητα») του ν. 4093/2012 δεν είναι αντισυνταγματική.
Και στην τελευταία αυτή περίπτωση, προηγήθηκε η κατάργηση των οργανικών θέσεων και η θέση σε διαθεσιμότητα όσων τις κατείχαν, με εντελώς αυθαίρετο και «μπακάλικο» τρόπο και χωρίς να έχει προηγηθεί η αναγκαία μελέτη για την οργανωτική δομή των δημοσίων υπηρεσιών ή αξιολόγηση των υπαλλήλων.
Ψέμα 5ο: τα Μνημόνια δεν προβλέπουν απολύσεις.
Πρόκειται για μισή αλήθεια: πράγματι και τα τρία Μνημόνια προβλέπουν μείωση του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης κατά 150.000 μέχρι το τέλος του 2015· δεν αναφέρονται ρητά σε απολύσεις. Είναι όμως προφανές ότι όσες και να είναι οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και οι «επίορκοι» δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί ο στόχος αυτός χωρίς να απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι.
Η συρρίκνωση του κράτους -και ειδικά των κοινωνικών υπηρεσιών- αποτελεί μια από τις βασικές συνταγές του νεοφιλελευθερισμού και πεμπτουσία των «διαβόητων» διαρθρωτικών αλλαγών του ΔΝΤ. Θα πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι εάν πραγματοποιηθεί, δεν θα είναι μόνο -ούτε κυρίως- οι δημόσιοι υπάλληλοι χαμένοι. Θα είναι η καθημερινότητά μας. Θα είναι οι υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, κοινωνικής φροντίδας, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της φοροδιαφυγής. Το Δημόσιο δεν υπάρχει προς χάρη των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά της κοινωνίας. Οταν, φυσικά, λειτουργεί σωστά και όχι πελατειακά.
* Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΔΠΘ
Δημοσιεύθηκε στην Enet.gr/ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ/26-12-2013
